Исхраната и здравјето

Дел 1

by Проф. Д-р Драган Даниловски

ИСХРАНАТА И ЗДРАВЈЕТО

Животот зависи од соодветните резерви на потребните хранливи материи. Кај примитивните цивилизации и неразвиените подрачја во светот човекот го троши поголемиот дел од своите сили во барањето или производството на храната.

Здравствените потенцијали и просечната должина на животот значајно се унапредени во последниве 150 години, што се поклопува со периодот на видниот економски, технолошки и научен напредок.

Знаењето што е акумулирано во текот на овој период направило во многу области храната да е достапна во поголеми количини и да е поразновидна отколку во некои минати периоди.

Последниве децении е дојдено до поадекватно разбирање на потребите на исхраната кај човекот. Иако подобрата исхрана во никој случај не е единствениот фактор кој учествува во продолжувањето на животот и подобрите перспективи за здравјето, разумно е да се заклучи дека таа во значителна мера придонесува кон подобрување на здравјето.

Сите луѓе во светот немале полза во еднаква мера од научниот и технолошкиот напредок на полето на исхраната. Во многу подрачја резервите на храна и понатаму се сосема незадоволителни.
Најмногу се погодени оние луѓе кои живеат во најгусто населените области на светот, каде што само еден вид храна, на пример, оризот, претставува најголем дел од исхраната. Затоа, потхранетоста останува еден од главните здравствени проблеми во светот.

Потхранетост

Под потхранетост се подразбираат сите неадекватности и ненормалности во начинот на исхраната, како и дефекти во апсорпцијата и користењето на храната, а кои доведуваат до клинички манифестации на заболување или условуваат негово настанување.

На една страна се наоѓаат ефектите на неадекватната исхрана по квалитет и квантитет – т.н. потхранетост; на другата страна се последиците од претерано внесување на храна, што се манифестира како згоеност.

Реакциите на домаќинот (човекот) се определени со отсуството или релативниот недостаток на одреден хранителна материја во некои состојби, како што се полуизгладнетоста и калориската потхранетост.

Недостатокот, пак, на одредени специфични хранителни материи од начинот на исхрана доведува до појава на одредени заболувања заради недоволна исхрана, како што се нутритивна макроцитна анемија, анемија заради дефицит на железо (хипохромна микроцитна анемија), бери-бери, пелагра, скорбут, рахитис, квашиоркор и гушавост.

Во други случаи, заболување може да настане заради претерано консумирање на храна, т.е. се јавува згоеност. Поретко, заболување може да настане заради прекумерно внесување само на една хранителна материја, како кај хипервитаминозите А и Д.

Користењето на современите знаења за исхраната овозможува практични пристапи кон превенцијата и подобрувањето на обете форми на лоша исхрана.

Врска меѓу лошата исхрана и јавувањето на други типови на болести

Слабата исхрана не само што игра улога во патогенезата на болестите на лошата исхрана; таа е важна и во природниот тек на цела низа други нарушувања кои влијаат на човекот-домаќин.
Регистрирано е дека некои од заразните болести се јавуваат во форма на епидемии во периодите на најголема рестрикција на храна.
Така, разни дијареи може да се јават во периоди на глад, а регистрирано е и дека смртните случаи од туберкулоза биле значително побројни за време на ограничувањата на храната.

Такво било искуството во Данска за време на Првата светска војна, кога земјата го извезувала најголемиот дел од локално произведеното месо и млечните производи во настојувањето да им помогне на соседните земји кои се наоѓале во војна.

Подоцна, извозот на овие производи бил спречен со подморничка блокада. Ова довело до значителен пораст на локалното користење на оваа храна во Данска, што по неколку месеци довело до опаѓање на стапката на морталитетот од туберкулоза, во споредба со предвоените нивоа.

Природата на исхраната може да биде важна во патогенезата на цела низа болести на метаболизмот. Еден пример е порталната цироза (Ленек-ова /Laennec/ цироза) на црниот дроб кај лица кои живеат на исхрана во која недостасуваат белковини и витамини растворливи во вода.

Иако оваа болест често ја добиваат луѓе во Европа и САД кои од навика консумираат големи количини алкохол, најдено е дека таа преовладува, исто така, и меѓу Индусите во јужните делови на Индија, кои, заради религиозните верувања, се воздржуваат од земање на алкохолни пијалаци, но чија што исхрана е исклучително сиромашна со белковини и основни хранителни материи растворливи во вода.

Слично на ова, болеста била регистрирана и меѓу децата на Јамајка и некои земји во Африка и Азија, каде што постои хронично гладување.
Постојат докази кои укажуваат дека цирозата кај хроничните алкохоличари битно е поврзана со анорексија и ограничено земање на белковини, но, исто така, кај нив удел има и хепатотоксичното дејство на алкохолот.

Дали алкохолот самостојно може да произведе масна нутритивна цироза е прашање дебатирано со децении. Постојните докази покажуваат дека може. Ако е така, состојбата може да се преименува во „алкохолна цироза“.

Настанувањето на некои дегенеративни заболувања може да биде условено со типот и квалитетот на консумираната храна. Лошата исхрана, која за резултат ја има згоеноста, е проследена со побрз развој и пообемни атеросклеротични промени во главните крвни садови.

Смртните случаи заради болестите на кардиоваскуларниот систем се почести кај згоените луѓе, отколку кај оние со нормална тежина.

Триесет до четириесет проценти од сите видови рак се поврзуваат со исхраната. Примарни диететски фактори кои го зголемуваат ризикот се згоеноста и консумирањето алкохол, истовремено со низок внес на овошје и зеленчук и висок внес на црвено месо - (што е имплицирано, но не е потврдено).

Споделете го Вашето Мислење

Поврзани Вести

Дали треба да се сменат црните (амалгамски), со бели пломби?

Почнете да правите разлика помеѓу “здрава” храна и органска здрава храна

Опседнатост - како интернетот влијае на здравјето

Дали навистина заштедуваме при изборот на поевтини намирници?

НОВО - појадок според вашата крвна група

Исхрна после орално-хируршка интервенција

Здрави навики за поквалитетен живот (1)

Какво влијание врз здравјето имаат микронутриентите?

Физичка активност - важна коцка во мозаикот наречен здрав начин на живот

Прашања од читателите

Дали сте зависник од благо?

Зачувајте ја блескавата насмевка

Флуорот како одбрана од кариес

Исхраната и здравјето (4)

Панични напади - што е важно да знаете доколку имате напад на паника

Исхраната и здравјето (3)

Aнксиозност - симптоми и алтернативно лекување

Ангина пекторис

Витамини за здрави заби

Здрави навики за поквалитетен живот (3)

Карцином на дојка и рана детекција - што е карцином на дојка?

Колку калории содржат пијалоците кои секојдневно ги конзумираме?

Алкохол

Заштита на бебињата и децата од сончевите зраци

Како да се замени зборот "ТРЕБА" со "ПОЧНАВ"

Кои се компликациите од заболување од Морбили?